Kahramanmaraş merkezli 11 ilde büyük yıkıma sebep olan depremden sonra binaların dayanıklılığı ile ilgili konular gündemde. Özellikle binaya zarar veren sarsıntıyı, en aza indiren sismik izolatörler merak konusu oldu. Peki sismik izolatör nedir, nasıl çalışır? Her binaya sismik izolatör uygulanabilir mi? Konut seçerken, öncelikle sismik izolatör kullanımına dikkat etmek gerekir mi?

İşte detaylar…

Sismik izolatör nedir?

Sismik İzolasyon yöntemi dünyada 1980’lerden bu yana araştırılan ve binalarda şiddetli depremlerde yüksek koruma sağlayan bir yöntem. Doğru inşa edilmiş bir bina, şiddetli bir depreme maruz kaldığında, bina sakinlerinin hayatını kurtarmayı başarıyor ve yıkım engellenebiliyor ancak bina içindeki mobilya ve eşyalar sabitlenmemişse düşüp hasara yol açabiliyor.

Sismik izolatör cihazları binanın altına yerleştirilerek yapıyı deprem hareketlerinden ayırıyor. Sismik izolasyon, binanın sallanmasını önemli ölçüde azaltabiliyor. Sismik izolasyon sistemleri zemin ile binanın tabanı arasına esnek enerji sönümleyici elemanlar konularak zeminden yapıya aktarılan deprem kuvvetlerinin azaltılmasına yarayan bir sistemdir.

Konutun yapılacağı zeminin sağlam olması gerekiyor

Başakşehir’de sismik izolatör kullanılarak yapılan bir konut projesinin Teknik İşlerden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Ömer Faruk Şentürk’ün DHA haber ajansına yaptığı açıklamada konuya ilişkin bilgi verdi. Depremin büyüklüğünden kaynaklı ortaya çıkan yanal ivmenin çok büyük olduğunu söyleyen Şentürk, “Sismik izolatörlerin de amacı bu ivmenin binanın üst katlarına minimum derecede etki etmesini sağlamak.

Bizler artık konut projelerinde kullanmaya başladık. En önemli katkısını deprem bölgesindeki şehir hastanelerinde gördük. Ancak bir binada sismik izolatör varsa bu bina sağlamdır yoksa değildir diyemeyiz. Ülkemiz deprem kuşağında bulunuyor, yönetmelikler bunlara göre hazırlanıyor. Konutun yapılacağı zemin çok önemlidir. Zemine uygun yapılan statik proje ardından kalite kontrolden geçmiş doğru inşaat malzemesi, yapının projeye uygun inşa edilmesi ve sahada denetleme gibi faktörleri bir araya getirmek lazım” diye konuştu.

Sismik izolatör nasıl uygulanır?

Sismik izolatörlerin farklı tipleri olduğunu anlatan Şentürk, alıp direkt binaya uygulanmayacağını belirterek, aşağıdaki detayları vurguladı.

• Binanın hatta blokların özelinde tasarımın izolatöre göre yapılması gerekiyor.
• Mimari, statik, elektrik projenizin buna göre olması lazım. Örneğin izolatörlü binada kullanacağınız sıhhi tesisatın malzemeleri bile buna göre olmalıdır, özel malzemeler kullanmalısınız.
• Binada sismik izolatör yoksa sonradan yapmak isterseniz yukarıda saydıklarımı yenilemeniz gerekir.
• Zeminin, taşıyıcı sistem uygun mu bakılmalı çünkü kolonda izolatörün geleceği kısım kesilir, araya konur. Binaya sonradan dahil edilebilir ama fazla parametresi var.

Sismik izolasyon uygulamasında dikkat edilmesi gerekenler

• Yeni binalara sismik izolasyon yapıldığında toplam inşaat maliyetine yüzde 10-15 etki ediyor.

• Hazır binaya sonra izolatör eklemek ise bina sakinlerini çıkartmak ve tetkikleri yapmak gibi koşulları gerektirdiğinden maliyet artıyor.

• Kolon sistemine ayrı perde beton sistemine ayrı sismik izolatör eklendiği için eğer bina bitişik nizamda ise yanında başka yapılar varsa izolatör eklenmiyor. Çünkü sistemin özelliği deprem sırasında sağa ve sola binanın hareket etmesidir.

• Farklı tiplerde tip sismik izolasyon sistemi bulunuyor ve binanın yerine, ağırlığına, hareket kabiliyetine göre uzmanların kararına göre uygulanabiliyor. Bazı modeller bakım gerektirirken bazılarında bakıma ihtiyaç duyulmuyor.

Hangi binalarda tercih ediliyor?

• Sismik izolatör özellikle hastane ve kamu binalarında kullanılsa da artık konut projelerinde de tercih ediliyor. Ancak uzmanların uyarısına göre öncelik zeminin uygun olması, kurallara uygun inşa edilmiş bir yapı da sismik izolatör olmaksızın deprem için güvenli olabilir.

• Türkiye’nin birçok Devlet Hastanesi’nde uygulanan sistem; İstanbul’da Kartal Dr. Lütfü Kırdar Şehir Hastanesi Demirhan, Göztepe Prof. Dr. Süleyman Yalçın Şehir Hastanesi, Prof. Dr. Cemil Taşcıoğlu Şehir Hastanesi ile Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi’nde de bulunuyor.

• Malatya Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi, Gaziantep İnayet Topçu Hastanesi ve Adana Şehir Hastanesi’nde uygulanan sismik izolatör sayesinde depremde hasar almadığı kaydedildi.

• İPKB’nin, inşa ettiği yapı yönetmeliklerine uygun ve üstün tekniklerle yapılan okul ve kamu kuruluşlarına ait yapılar da deprem riski yüksek İstanbul için önemli örnekleri oluşturuyor.

• Uzmanlar özellikle hastane, veri merkezleri ve stratejik yerlerde sismik izolatör uygulanması gerektiğine dikkat çekiyor.